مختصری در مورد روش های ژئوالکتریکی

ژئوالکتریک شاخه‌ای از علم ژئوفیزیک است که از طریق عبورجریان‌ یا میدان الکتریکی به آشکارسازی ساختار زیرسطح کمک می‌کند. این عمل به طور معمول با کمک دستگاه‌های فرستنده و گیرنده صورت می‌گیرد. در عین حال ممکن است روش مورد استفاده به صورت طبیعی بوده که در این حالت نیاز به فرستنده نمی‌باشد. با توجه به تفکیک روش‌های متداول در ژئوفیزیک به روش‌های طبیعی و مصنوعی، ژئوالکتریک به صورت زیر تقسیم بندی می‌شود:

الف) روش‌های الکتریکی طبیعی (Active)

در این روش‌ها از منبع طبیعی برای تولید جریان یا میدان الکتریکی استفاده می‌شود یا بهتر است بگوییم که از هیچ فرستنده یا تولید کننده جریانی برای انتشار درون زمین استفاده نمی‌کنیم. خود زمین به طور طبیعی شامل جریانات و میدان‌های مذکور می‌باشد که با بررسی رفتار آن‌ها می‌توانیم به ساختار زیرسطح پی ببریم. چندین نمونه از این روش‌ها، به صورت زیر است:

1. روش پتانسیل خودزا (Self Potential) یا روش SP

2. روش جریان‌های تلوریک (Telluric Current) یا روش TC

3. روش مگنتوتلوریک (Magnetu Telluric) یا روش MT

ب) روش‌های الکتریکی مصنوعی (Passive)

در این روش‌ها از منبع مصنوعی برای تولید جریان یا میدان الکتریکی استفاده می‌شود یعنی فرستنده‌ای جریانیا میدان الکتریکی را به درون زمین تزریق می‌کند و پس از پاسخ زمین به این جریانات و ثبت آن توسط گیرنده به ماهیت درون زمین پی می‌بریم. چندین نمونه از این روش‌ها، به صورت زیر است:

1. روش مقاومت ویژه الکتریکی (Resistivity)

2. روش قطبش القایی (Induced Polarization) یا روش IP

3. روش الکترومغناطیسی (ElectroMagnetic) یا روش EM

4. روش چاه‌پیمایی (Well logging)

با توجه به هدف مورد بررسی، روش خاصی برای عملیات اکتشافی صورت می‌گیرد که بهترین کارایی را داشته باشد. مثلا برای اکتشاف آب که به عنوان مهمترین بخش اکتشافات ژئوالکتریکی محسوب می‌شود از روش مقاومت ویژه سود می‌جویند حال آن که روش قطبش القایی نیز می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد اما چون کارایی خیلی کمتری دارد، مفید نمی‌باشد.

عمق مفیدی که هر روش می‌تواند اندازه‌گیری کند، متفاوت است که معیارهای زیادی بر آن تأثیر می‌گذارند. معمولاً روش‌های الکتریکی عمق نفوذ بالایی ندارند و برای عملیات عمیق مورد استفاده قرار نمی‌گیرند.

عملیات صحرایی در برداشت الکتریکی